Kremikovtzi Demir ve Çelik Fabrikaları – Bulgaristan Erdemir’in İlk Yurtdışı Şirket Satınalma Girişimi
Kremikovtzi Demir ve Çelik Fabrikaları – Bulgaristan
Erdemir’in İlk Yurtdışı Şirket Satınalma Girişimi
Son yıllara kadar ülkemizin tek entegre yassı çelik
üreticisi olan Erdemir 1998 yılında Toplam Kalite çalışmaları sürecinde vizyon
ve misyonunu belirlemişti. Belirlenen vizyon Avrupa’nın ilk beş çelik üreticisi
arasına girmekti. Bunu gerçekleştirebilmek için de mevcut kapasitenin yeni
yatırımlar veya satın almalar ile yükseltilmesi gerekiyordu. Kendi içimizdeki
değerlendirmelerde kurulu bir tesisi satın alma olasılığını dile getiriyorduk.
Konuşulan tesislerden birisi de İsdemir idi. Ancak henüz o
dönemde İsdemir’in özelleştirilmesi gündemde değildi.
1998 baharında Metal Bulletin dergisinde bir özelleştirme
ilanına rastladık. Bulgaristan’ın en büyük sanayi kuruluşu olan Kremikovtzi
Demir Çelik şirketinin % 71 hissesinin satışı için Bulgaristan Özelleştirme
İdaresi tarafından ihale düzenlenmişti.
Hemen o dönemin olanakları elverdiğince şirket hakkında
bilgi toplamaya başladık. Kremizkovtzi Demir Çelik 2 milyon ton/yıl ham çelik
üretimi yapabilecek kapasitede bir entegre tesis idi. Ruslar tarafından başkent
Sofya’ya 25 km mesafede 5 Kasım 1960’da başlanan kuruluş çalışmaları sonrası 1963
yılında işletmeye alınmıştı ( süreç içinde yapılan incelemeler sonrası bu
tesislerin yine Ruslar tarafından kurulmuş olan İsdemir ile nerede ise aynı
olduğu görülmüştü ). Bulgaristan’ın en büyük sanayi kuruluşu, elektrik ve
demiryolu kurumlarının en büyük müşterisi idi. Bulgaristan ekonomisinin %10’unu
temsil ediyordu.
İlanı ve derlediğimiz bilgileri Genel Müdürlüğe ileterek
ihaleye katılmayı önerdik. Üst Yönetim yaptığı değerlendirme sonrası konuya
olumlu yaklaştı ve ihale dosyasının alınmasına karar verdi. Gerekli yazışmalar
sonucu resmen ihaleye başvuru yapıldı ve dosya alındı. Oluşturulan bir ekip
dosya üzerinde ön çalışmalara başladı.
Bu arada Başmüdür ve Genel Müdür Yardımcılarından
oluşturulan üç kişilik bir heyetin Kremikovtzi’ye bir ön inceleme için gitmesi
kararlaştırıldı. Ekip Bulgaristan’da Özelleştirme İdaresi, danışman firma ve
Kremikovtzi yönetimi ile görüşmeler yaptı. Tesisleri gezdi ve dönüşünde bir
inceleme raporu hazırladı. Raporda Kremikovtzi ihalesine teklif verilmesi
önerildi.
İhale iki aşamalı idi, ilk aşamada verilecek ön teklif talip
olan kuruluşun tanıtımı ve Kremikovtzi tesislerine yönelik yapılması öngörülen
yatırım, yeniden yapılandırma vb. ön tasarıları içeriyordu. Görevli ekip
tarafından hazırlanan ön teklif Erdemir’in temsilcileri tarafından istenen
tarihte Bulgaristan Özelleştirme İdaresi’ne teslim edildi.
İhale sürecinde Erdemir’in ön telifi ikinci aşamaya geçiş
için kabul edildi. Daha sonra öğrendiğimiz kadarı ile Erdemir’in dışında da
ciddi bir talip yoktu. Bunun üzerine ikinci aşamada nihai teklifi hazırlamak
için yapılacak çalışmaları planlamaya başladık.
Tesisleri, resmi doküman ve kayıtları yerinde incelemek (
due diligence ) için 50 kişiden fazla teknik, mali ve idari uzman personelin
birer haftalık süreler ile Bulgaristan’a gidişi planlandı. Bulgaristan’daki
çalışmaları koordine edecek bir kişi belirlendi. Uluslararası bir denetim
firmasının Bulgaristan şubesi ile birlikte çalışmak üzere anlaşma yapıldı.
Due diligence çalışması resmen 2 Kasım 1998 günü başladı.
Dört haftalık sürede 12-15 kişiden oluşan dört ekip birer hafta kendi ilgi
alanlarında gerekli inceleme çalışmalarını yürüttü. Bu arada Bulgaristan
Özelleştirme İdaresi, İdare’nin danışman firması WS Atkins, bizimle çalışan
denetim firması Deloitte Touche, Şirket yönetimi, sendikalar ve basın ile
ilişkiler de koordinasyon sorumlusu ve Genel Müdür Yardımcıları tarafından
yürütüldü.
Bu temasların yanında ülkemizin Sofya Büyükelçiliği ile de
devamlı temas halinde olunmuştu. Büyükelçimiz ve Ticaret Ateşemiz de en az
bizler kadar istekle ve heyecanla süreci izliyorlardı.
Bir yandan nihai teklif hazırlama çalışmaları sürdürülürken,
diğer yandan da Kremikovtzi’de teşkilatlanmış sendikalara, basın ve resmi
kurumlar ile yakın temas ve Erdemir’i tanıtma faaliyetleri devam ediyordu.
Basının ilgisi çok fazla idi.
Bulgar sendikalarının ve basınının temsilcileri İstanbul ve
Ereğli’de ağırlandı. Erdemir tesisleri gezdirildi. Erdemir’de yetkili sendikanın
merkez ve şube yöneticileri ile Ereğli ve Ankara’da görüşmeleri sağlandı. Çalışanların
önemli bölümü Erdemir’in tesisleri almasına sıcak bakıyordu.
Ancak ülkemizdeki özelleştirme süreçlerinde de yaşandığı
gibi, Bulgaristan’da da Kremikovtzi’nin başka bir ülke kuruluşuna satışını
istemeyenler, bu amaçla çalışanlar da azımsanmayacak bir ağırlığa sahipti. Bu
arada Kremikovtzi’nin Erdemir tarafından satın alınmasını isteyen ve bu amaçla
işbirliği yapmaya çalışanlar da vardı.
Bu süreçte dönemin Cumhurbaşkanı merhum Süleyman Demirel de
resmi bir ziyaret için Sofya’ya geldi. Onun temaslarında da Kremikovtzi’nin
Erdemir tarafından alınması ele alınan hususlardan olmuştu.
Erdemir ekibi, nihai teklif hazırlama sürecinde Global
Yatırım Danışmanlık ekibi ile birlikte yürüttükleri çalışmalar ile yatırım
planlarını, üretim hacimlerini, hammadde tedarik planlarını, iş gücü
planlamasını ve bunlara bağlı mali projeksiyonları yaparak seçenekli şekilde
çalışmaları üst yönetim ile paylaştı. Üst yönetim ile yapılan görüşmeler
sonucunda geçmiş döneme ait hiçbir borcun üstlenilmemesi, herhangi bir
satınalma bedeli önerilmemesi, planlanan yatırımların yapılacağı, çevre
koşullarındaki taleplerin yerine getirileceği taahhütleri ile nihai teklifin
verilmesi şeklinde karar oluştu.
Bu karar çerçevesinde hazırlanan nihai teklif Bulgaristan
Özelleştirme İdaresi’ne teslim edildi. Sonuç beklenirken, Daru Metal isimli bir
Bulgar firmasının daha devreye girip teklif verdiği öğrenildi. Daha sonra da
yapılan resmi açıklama ile Kremikovtzi’nin Daru Metal firmasına satıldığı
açıklandı.
Böylece Erdemir’in ilk yurtdışı şirket satınalma girişimi
olumsuz bir şekilde sonuçlanmış oldu. Daha sonra yapılan değerlendirmelerde
ağır basan görüş sonucun politik tercihlere göre belirlendiği şeklinde oldu.
1999 yılı içinde Kremikovtzi’nin %71 hissesi Daru Metal
firmasına devredildi. Bu firma daha sonra Finmetals Holding olarak isim
değiştirdi. 2005 yılında firmanın patronları Valentin Zahariev ve Kiril
Zahariev Finmetals’in %100’ünü Global Steel Holdings firmasına 110 milyon $
karşılığında sattı. Bu firmanın sahibi olan Pramod Mittal, bugünkü Arcelor
Mittal firmasının sahibi Lakshmi Mittal’in kardeşi idi. Ancak iki kardeşin
firmaları arasında bir bağlantı yoktu.
Yeni yönetim
ürün kalitesini artırmak, maliyetleri düşürmek ve ürün yelpazesini genişletmek
için yatırım planları hazırladı. Bu kapsamda kuruluşuna 15 yıldan önce
başlanmış olup, yarım kalan sürekli slab döküm tesislerini ve yeni çelikhane
konvertörlerini tamamlayarak Kasım 2006’da devreye aldılar.
Tesislerde
Erdemir tarafından yapılan incelemeler sırasında sandıklar içinde bekleyen
sürekli döküm tesisleri Erdemir’in 3. ve 4. Sürekli Döküm Tesisleri’nin birebir
aynısı idi.
Ancak tüm
çabalara rağmen şirket zarardan çıkamamıştı. Yanlış kararlar, kötü yönetim,
yolsuzluklar Kremikovtzi’nin sonunu getirdi.
15 Mayıs 2009 tarihinde kok fabrikaları
kapatıldı. Üretim durdu. 2011 yılında tesislerdeki ekipmanın satışına başlandı.
Artık Kremikovtzi bir harabe yığını haline gelmişti.
Erdemir’de bu süreçte görev almış kişiler
olarak bir araya gelindiğinde Kremikovtzi’yi alamamanın Erdemir için daha
hayırlı mı olduğunu konuşurduk.
Kremikovtzi sürecinden iki yıl sonra
İsdemir’in özelleştirilmesi süreci başladı ve süreç sonunda Erdemir Ocak
2002’de İsdemir’i devraldı.
Kremikovtzi’nin özelleştirilmesi süreci
Erdemir için büyük bir deneyim olmuştu ve bu deneyim İsdemir’in
özelleştirilmesi sürecindeki çalışmalara da büyük katkı sağlamıştı.
Yıllar sonra dönüp bu sürece baktığımda
keşke hem Kremikovtzi’yi, hem de İsdemir’i Erdemir’e kazandırabilseydik diye
düşünüyorum. Ancak gerçekçi bir değerlendirme yapıldığında kısa sayılabilecek
bir dönemde nerede ise Erdemir hacminde iki entegre tesisi birden ardı ardına
alıp, yatırımları gerçekleştirerek ayağa kaldırmanın ve yönetmenin çok büyük
zorluklara neden olacağını görmemek mümkün değil.
Bununla birlikte Kremikovtzi’nin
özelleştirilmesi sürecinde kazanılan deneyim ve özgüven, Erdemir’in daha sonra
hem Romanya’da bir tesis satın almasında, hem de İsdemir’i devralmasında önemli
katkı sağlamıştır.
Paylaştığın içiçn teşekkürler..Bu deneyimler sadece ERDEMİR için değil, oradan çıkıp Türk iş hayatına, sanayisine katılanların katkılarıyla bütün ülkeye oluyor...
YanıtlaSil