Kremikovtzi Demir ve Çelik Fabrikaları – Bulgaristan Erdemir’in İlk Yurtdışı Şirket Satınalma Girişimi

Kremikovtzi Demir ve Çelik Fabrikaları – Bulgaristan
Erdemir’in İlk Yurtdışı Şirket Satınalma Girişimi

Son yıllara kadar ülkemizin tek entegre yassı çelik üreticisi olan Erdemir 1998 yılında Toplam Kalite çalışmaları sürecinde vizyon ve misyonunu belirlemişti. Belirlenen vizyon Avrupa’nın ilk beş çelik üreticisi arasına girmekti. Bunu gerçekleştirebilmek için de mevcut kapasitenin yeni yatırımlar veya satın almalar ile yükseltilmesi gerekiyordu. Kendi içimizdeki değerlendirmelerde kurulu bir tesisi satın alma olasılığını dile getiriyorduk.

Konuşulan tesislerden birisi de İsdemir idi. Ancak henüz o dönemde İsdemir’in özelleştirilmesi gündemde değildi.

1998 baharında Metal Bulletin dergisinde bir özelleştirme ilanına rastladık. Bulgaristan’ın en büyük sanayi kuruluşu olan Kremikovtzi Demir Çelik şirketinin % 71 hissesinin satışı için Bulgaristan Özelleştirme İdaresi tarafından ihale düzenlenmişti.

Hemen o dönemin olanakları elverdiğince şirket hakkında bilgi toplamaya başladık. Kremizkovtzi Demir Çelik 2 milyon ton/yıl ham çelik üretimi yapabilecek kapasitede bir entegre tesis idi. Ruslar tarafından başkent Sofya’ya 25 km mesafede 5 Kasım 1960’da başlanan kuruluş çalışmaları sonrası 1963 yılında işletmeye alınmıştı ( süreç içinde yapılan incelemeler sonrası bu tesislerin yine Ruslar tarafından kurulmuş olan İsdemir ile nerede ise aynı olduğu görülmüştü ). Bulgaristan’ın en büyük sanayi kuruluşu, elektrik ve demiryolu kurumlarının en büyük müşterisi idi. Bulgaristan ekonomisinin %10’unu temsil ediyordu.

İlanı ve derlediğimiz bilgileri Genel Müdürlüğe ileterek ihaleye katılmayı önerdik. Üst Yönetim yaptığı değerlendirme sonrası konuya olumlu yaklaştı ve ihale dosyasının alınmasına karar verdi. Gerekli yazışmalar sonucu resmen ihaleye başvuru yapıldı ve dosya alındı. Oluşturulan bir ekip dosya üzerinde ön çalışmalara başladı.

Bu arada Başmüdür ve Genel Müdür Yardımcılarından oluşturulan üç kişilik bir heyetin Kremikovtzi’ye bir ön inceleme için gitmesi kararlaştırıldı. Ekip Bulgaristan’da Özelleştirme İdaresi, danışman firma ve Kremikovtzi yönetimi ile görüşmeler yaptı. Tesisleri gezdi ve dönüşünde bir inceleme raporu hazırladı. Raporda Kremikovtzi ihalesine teklif verilmesi önerildi.

İhale iki aşamalı idi, ilk aşamada verilecek ön teklif talip olan kuruluşun tanıtımı ve Kremikovtzi tesislerine yönelik yapılması öngörülen yatırım, yeniden yapılandırma vb. ön tasarıları içeriyordu. Görevli ekip tarafından hazırlanan ön teklif Erdemir’in temsilcileri tarafından istenen tarihte Bulgaristan Özelleştirme İdaresi’ne teslim edildi.

İhale sürecinde Erdemir’in ön telifi ikinci aşamaya geçiş için kabul edildi. Daha sonra öğrendiğimiz kadarı ile Erdemir’in dışında da ciddi bir talip yoktu. Bunun üzerine ikinci aşamada nihai teklifi hazırlamak için yapılacak çalışmaları planlamaya başladık.

Tesisleri, resmi doküman ve kayıtları yerinde incelemek ( due diligence ) için 50 kişiden fazla teknik, mali ve idari uzman personelin birer haftalık süreler ile Bulgaristan’a gidişi planlandı. Bulgaristan’daki çalışmaları koordine edecek bir kişi belirlendi. Uluslararası bir denetim firmasının Bulgaristan şubesi ile birlikte çalışmak üzere anlaşma yapıldı.

Due diligence çalışması resmen 2 Kasım 1998 günü başladı. Dört haftalık sürede 12-15 kişiden oluşan dört ekip birer hafta kendi ilgi alanlarında gerekli inceleme çalışmalarını yürüttü. Bu arada Bulgaristan Özelleştirme İdaresi, İdare’nin danışman firması WS Atkins, bizimle çalışan denetim firması Deloitte Touche, Şirket yönetimi, sendikalar ve basın ile ilişkiler de koordinasyon sorumlusu ve Genel Müdür Yardımcıları tarafından yürütüldü.

Bu temasların yanında ülkemizin Sofya Büyükelçiliği ile de devamlı temas halinde olunmuştu. Büyükelçimiz ve Ticaret Ateşemiz de en az bizler kadar istekle ve heyecanla süreci izliyorlardı.

Bir yandan nihai teklif hazırlama çalışmaları sürdürülürken, diğer yandan da Kremikovtzi’de teşkilatlanmış sendikalara, basın ve resmi kurumlar ile yakın temas ve Erdemir’i tanıtma faaliyetleri devam ediyordu. Basının ilgisi çok fazla idi.

Bulgar sendikalarının ve basınının temsilcileri İstanbul ve Ereğli’de ağırlandı. Erdemir tesisleri gezdirildi. Erdemir’de yetkili sendikanın merkez ve şube yöneticileri ile Ereğli ve Ankara’da görüşmeleri sağlandı. Çalışanların önemli bölümü Erdemir’in tesisleri almasına sıcak bakıyordu.
Ancak ülkemizdeki özelleştirme süreçlerinde de yaşandığı gibi, Bulgaristan’da da Kremikovtzi’nin başka bir ülke kuruluşuna satışını istemeyenler, bu amaçla çalışanlar da azımsanmayacak bir ağırlığa sahipti. Bu arada Kremikovtzi’nin Erdemir tarafından satın alınmasını isteyen ve bu amaçla işbirliği yapmaya çalışanlar da vardı.

Bu süreçte dönemin Cumhurbaşkanı merhum Süleyman Demirel de resmi bir ziyaret için Sofya’ya geldi. Onun temaslarında da Kremikovtzi’nin Erdemir tarafından alınması ele alınan hususlardan olmuştu.

Erdemir ekibi, nihai teklif hazırlama sürecinde Global Yatırım Danışmanlık ekibi ile birlikte yürüttükleri çalışmalar ile yatırım planlarını, üretim hacimlerini, hammadde tedarik planlarını, iş gücü planlamasını ve bunlara bağlı mali projeksiyonları yaparak seçenekli şekilde çalışmaları üst yönetim ile paylaştı. Üst yönetim ile yapılan görüşmeler sonucunda geçmiş döneme ait hiçbir borcun üstlenilmemesi, herhangi bir satınalma bedeli önerilmemesi, planlanan yatırımların yapılacağı, çevre koşullarındaki taleplerin yerine getirileceği taahhütleri ile nihai teklifin verilmesi şeklinde karar oluştu.

Bu karar çerçevesinde hazırlanan nihai teklif Bulgaristan Özelleştirme İdaresi’ne teslim edildi. Sonuç beklenirken, Daru Metal isimli bir Bulgar firmasının daha devreye girip teklif verdiği öğrenildi. Daha sonra da yapılan resmi açıklama ile Kremikovtzi’nin Daru Metal firmasına satıldığı açıklandı.
Böylece Erdemir’in ilk yurtdışı şirket satınalma girişimi olumsuz bir şekilde sonuçlanmış oldu. Daha sonra yapılan değerlendirmelerde ağır basan görüş sonucun politik tercihlere göre belirlendiği şeklinde oldu.

1999 yılı içinde Kremikovtzi’nin %71 hissesi Daru Metal firmasına devredildi. Bu firma daha sonra Finmetals Holding olarak isim değiştirdi. 2005 yılında firmanın patronları Valentin Zahariev ve Kiril Zahariev Finmetals’in %100’ünü Global Steel Holdings firmasına 110 milyon $ karşılığında sattı. Bu firmanın sahibi olan Pramod Mittal, bugünkü Arcelor Mittal firmasının sahibi Lakshmi Mittal’in kardeşi idi. Ancak iki kardeşin firmaları arasında bir bağlantı yoktu.
Yeni yönetim ürün kalitesini artırmak, maliyetleri düşürmek ve ürün yelpazesini genişletmek için yatırım planları hazırladı. Bu kapsamda kuruluşuna 15 yıldan önce başlanmış olup, yarım kalan sürekli slab döküm tesislerini ve yeni çelikhane konvertörlerini tamamlayarak Kasım 2006’da devreye aldılar.
Tesislerde Erdemir tarafından yapılan incelemeler sırasında sandıklar içinde bekleyen sürekli döküm tesisleri Erdemir’in 3. ve 4. Sürekli Döküm Tesisleri’nin birebir aynısı idi.
Ancak tüm çabalara rağmen şirket zarardan çıkamamıştı. Yanlış kararlar, kötü yönetim, yolsuzluklar Kremikovtzi’nin sonunu getirdi.
15 Mayıs 2009 tarihinde kok fabrikaları kapatıldı. Üretim durdu. 2011 yılında tesislerdeki ekipmanın satışına başlandı. Artık Kremikovtzi bir harabe yığını haline gelmişti.
Erdemir’de bu süreçte görev almış kişiler olarak bir araya gelindiğinde Kremikovtzi’yi alamamanın Erdemir için daha hayırlı mı olduğunu konuşurduk.
Kremikovtzi sürecinden iki yıl sonra İsdemir’in özelleştirilmesi süreci başladı ve süreç sonunda Erdemir Ocak 2002’de İsdemir’i devraldı.
Kremikovtzi’nin özelleştirilmesi süreci Erdemir için büyük bir deneyim olmuştu ve bu deneyim İsdemir’in özelleştirilmesi sürecindeki çalışmalara da büyük katkı sağlamıştı.
Yıllar sonra dönüp bu sürece baktığımda keşke hem Kremikovtzi’yi, hem de İsdemir’i Erdemir’e kazandırabilseydik diye düşünüyorum. Ancak gerçekçi bir değerlendirme yapıldığında kısa sayılabilecek bir dönemde nerede ise Erdemir hacminde iki entegre tesisi birden ardı ardına alıp, yatırımları gerçekleştirerek ayağa kaldırmanın ve yönetmenin çok büyük zorluklara neden olacağını görmemek mümkün değil.
Bununla birlikte Kremikovtzi’nin özelleştirilmesi sürecinde kazanılan deneyim ve özgüven, Erdemir’in daha sonra hem Romanya’da bir tesis satın almasında, hem de İsdemir’i devralmasında önemli katkı sağlamıştır.

Yorumlar

  1. Paylaştığın içiçn teşekkürler..Bu deneyimler sadece ERDEMİR için değil, oradan çıkıp Türk iş hayatına, sanayisine katılanların katkılarıyla bütün ülkeye oluyor...

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Ülkemiz Demir Çelik Sektöründe Sonu Hazin Biten Bir Proje - Sivas Demir Çelik ( Sidemir )

ÜÇÜNCÜ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI 1973 - 1977 DEMİR ÇELİK SEKTÖRÜ