İKİNCİ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI 1968 -1972 DEMİR ÇELİK SANAYİİ
İKİNCİ
BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI
1968
-1972
DEMİR ÇELİK SANAYİİ
1.İLKELER
VE GELİŞMELER :
a. İLKELER :
(1) Esas
itibariyle demir - çelik üretimi ile ilgili kamu kaynakları ile kurulmuş ve kurulacak
demir - çelik tesislerinin projelendirilmesi, tesisi ve işletilmesi
ile ilgili işlerin tümü tek bir organizasyonda toplanacaktır.
(2) Gelişen
ekonominin kritik mallan olan demir - çelik ürünleri maliyetlerinin düşürülmesi
sağlanacaktır.
b.GELİŞMELER VE
SORUNLAR :
Birinci Plan döneminde
Türkiye Demir - Çelik sanayiinde önemli sayılabilecek
gelişmeler olmuştur.
Yurtiçi mamul talep
tahminleri Tablo 279 da gösterilmiştir.
Demir - çelik
mamullerini tüketen sanayiler, geçmiş yıllara
oranla daha hızlı ve daha yoğun bir şekilde
kullanmaya doğru gelişmişlerdir. Bu dönemde, yeni bir entegre tesis ilan Ereğli
Demir - Çelik Fabrikaları işletmeye alınmış (Mart 1965),
Karabük tesisleri genişleme yatırımları tamamlanmış ve özel
sektör kuruluşlarının, bu sektöre ilgileri artmıştır.
Böylece 5 yıl için planlanmış olan l milyar 870 milyon liralık yatırım,
yüzde 26 fazlasıyla 2 milyar 352 milyon lira olarak gerçekleşmiş (1961 yılı fiyatlarıyla)
dolayısıyla yurt içi üretim imkanları önemli ölçülerde artmış bulunmaktadır.
Ancak, tesislerin işletmeye
alınışındaki gecikmeler ve bazı işletme
problemleri nedenleriyle üretim artışları
programlanan miktarlara ulaşamamış ve tahminlerden fazla ithalât yapılmıştır.
1967 yılında
Türkiye Demir - Çelik Sanayii, Karabük ve Ereğli’deki
iki büyük entegre tesis, Kırıkkale, Metaş, Elektrometal
gibi hurdadan çelik üreten birkaç küçük ve modern tesis ile genellikle çok
küçük kapasitelerde, eski teknolojili tesislerden kurulu bir bünyeye sahip
bulunmaktadır. Hızla artan demir - çelik mamulleri talebinin yurt içi
üretim imkânlarıyla en iyi şekilde karşılanabilmesi
için ilgili kuruluşlar arasında
koordinasyonu sağlayacak bir örgüte olan ihtiyaç şiddetle
hissedilir olmuştur. Bu yolda yapılacak çalışmalar
sektörün verimliliğini artıracaktır.
2. İKİNCİ BEŞ YILLIK PLAN HEDEF VE TAHMİNLERİ :
a. TALEP:
Demir - çelik mamulleri
talep tahminleri Tablo 279, yan mamuller talep tahminleri Tablo 280 de, toplam
yurt içi talep değeri ise Tablo 281 de
gösterilmiştir. Bu tahminler istatistik ve sektörler arası analizler
çerçevesinde elde edilmiştir. Anamallar ayrıntısında özellikle
yassı hadde mamulleri ve çeşitli döküm parçalara olan talebin,
yuvarlaklar, teller, ağır profiller talebinden daha hızlı gelişeceği,
tüketici sektörlerdeki gelişme tahminlerinin sonucu olarak hesaplanmıştır.
Tablo 279’da özetlenen
mamul talepleri ve yurt içi üretim imkânları gözetilerek
ikinci Planın yatırım üretim ve ithalât hedefleri tespit edilmiştir.
Üretim hedeflerinin gerektireceği yan mamul talepleri Tablo 280 de görülmektedir.
Tablo 279 ve Tablo 280’de
belirtilen fizikî tahminlerin 1965 fiyatları üzerinden
değerleri Tablo 281’de gösterilmiştir.
Birinci Plan döneminde
fert başına demir - çelik mamulleri tüketimi 15
kilogram artarak 1962 yılındaki 18
kilogramdan 1967 yılında 33 kilograma çıkmıştır. Bu
miktarın 1972 yılında 52 kilograma çıkacağı tahmin
edilmektedir.
b. ÜRETiM VE İTHALAT :
(1) Üretim:
Demir - çelik mamulleri
ve yan - mamulleri yurtiçi üretim tahminleri Tablo 282 ve Tablo 283 de
anamallar ayrıntısında gösterilmiştir. İkinci
Plan döneminde programlanan yatırımların süratle tamamlanması halinde 1972
üretim hedeflerinin aşılması mümkündür.
(2) İthalat
Tablo 281 de
görülen mamul üretim hedeflerine varabilmek için yan mamullerden pik ve kütüğün kısmen
ithalinin gerekeceği tahmin edilmektedir. Ayrıca Tablo 279 ve Tablo 282
arasındaki anamal ayrıntısındaki
farkların da bu dönemde ithalâtla karşılanacağı kabul edilmiştir. İthalat
tahminleri Tablo 287 de gösterilmiştir.
TABLO : 279 . Yurt İçi Mamul Talep Tahminleri (Bin ton}
1962
|
1967
|
I. Plan yıllık %
artış
|
1972
|
Endeks 1972 1967=100
|
II. Plan yıllık % artış
|
|
Mal grupları
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
(4)
|
(5)
|
(6)
|
Yuvarlaklar
|
203,5
|
324,0
|
10
|
580,0
|
175
|
12
|
Ağır
projeler
|
20,0
|
32,0
|
10
|
60,0
|
187
|
13
|
Hafif
projeler
|
47,0
|
9,0
|
14
|
160,0
|
173
|
12
|
Demiryolu
malzemesi
|
11,2
|
33,0
|
24
|
70,0
|
212
|
16
|
Teller
|
38,7
|
62,0
|
10
|
108,0
|
176
|
12
|
Levhalar
|
6,5
|
16,0
|
20
|
27,0
|
170
|
11
|
Sıcak
çekilmiş saçlar
|
61,4
|
80,0
|
16
|
148,0
|
185
|
13
|
Soğuk
çekilmiş saçlar
|
-
|
52,0
|
16
|
169,0
|
325
|
26
|
Galvanizli
saçlar
|
21,3
|
28,0
|
9
|
61,0
|
205
|
13
|
Teneke
|
11,8
|
17,0
|
8
|
26,0
|
153
|
10
|
Şerit
ve çemberler
|
11,8
|
17,0
|
8
|
26,0
|
153
|
9
|
Dikişli
çelik boru ve aksamı
|
22,1
|
55,0
|
20
|
95,0
|
173
|
12
|
Çekme
çelik boru ve aksamı
|
30,4
|
25,0
|
3
|
25,0
|
100
|
0
|
Makina
yapı ve takım çelikleri
|
34,9
|
59,0
|
11
|
108,0
|
184
|
13
|
Dökme
boru ve aksamı
|
181,1
|
39,0
|
16
|
69,0
|
177
|
12
|
Pik
döküm parçaları
|
55,4
|
115,0
|
16
|
205,0
|
179
|
13
|
Çelik
döküm parçaları
|
-
|
14,5
|
-
|
40,0
|
275
|
22
|
Temper,
sfero v. b. döküm parçaları
|
-
|
2,0
|
-
|
12,0
|
600
|
44
|
Diğerleri
|
1,5
|
2,5
|
11
|
4,0
|
156
|
9
|
Toplam
|
609,4
|
1 090,0
|
12,3
|
2 035,0
|
187
|
13,4
|
TABLO : 280 . Yurtiçi Yarı - Mamul Talep Tahminleri (Bin ton)
1962
|
1967
|
I. Plan yıllık %
artış
|
1972
|
Endeks 1972 1967=100
|
II. Plan yıllık % artış
|
|
Mal Grupları
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
(4)
|
(5)
|
(6)
|
Toplam
yüksek fırın ürünleri
|
230,9
|
1.050
|
35
|
2050
|
195
|
14
|
Her çeşit pik
|
97,5
|
160
|
15
|
330
|
206
|
16
|
Çelikhaneye
verilen sıvı maden
|
151,4
|
890
|
42
|
1.720
|
193
|
|
Külçe
- çelik ingot
|
281,9
|
1100
|
32
|
2180
|
198
|
15
|
Kütük
|
215,1
|
520
|
19
|
1.000
|
192
|
14
|
Plâtina
|
26,9
|
25
|
15
|
56
|
100
|
0
|
Pilmaşin
|
43,2
|
60
|
9
|
115
|
174
|
12
|
Çelik
bant
|
33,1
|
78
|
19
|
135
|
173
|
12
|
TABLO : 28I . YURTİÇİ TALEP TAHMİNLERİ (Milyon TL.) (1965 fiyatlarıyla)
1962
|
1967
|
I. Plan yıllık %
artış
|
1972
|
Endeks 1972 1967=100
|
II. Plan yıllık % artış
|
|
Mal Grupları
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
(4)
|
(5)
|
(6)
|
Mamul
talebi
|
1.015,3
|
2.273
|
17,5
|
4.290
|
189
|
13,6
|
Yarı -
mamul talebi
|
263,3
|
547
|
15,8
|
1.180
|
216
|
16,6
|
Toplam
|
1.278,6
|
2.820
|
17,2
|
5.470
|
194
|
14,2
|
TABLO : 282 . Üretim hedefleri (Bin ton)
1962
|
1967
|
I. Plan yıllık %
artış
|
1972
|
Endeks 1972 1967=100
|
II. Plan yıllık % artış
|
|
Mal Grupları
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
(4)
|
(5)
|
(6)
|
Yuvarlaklar
|
170,0
|
324
|
14
|
580
|
176
|
12
|
Ağır
profiller
|
46,0
|
25
|
17
|
25
|
100
|
0
|
Hafif
profiller
|
-
|
75
|
-
|
100
|
133
|
6
|
Demiryolu
malzemesi
|
13,7
|
10
|
3
|
10
|
100
|
0
|
Teller
|
38,0
|
60
|
10
|
108
|
184
|
13
|
Levhalar
|
3,5
|
13
|
30
|
30
|
226
|
18
|
Sıcak
çekilmiş saçlar
|
22,2
|
80
|
29
|
120
|
166
|
11
|
Soğuk
çekilmiş saçlar
|
-
|
50
|
-
|
120
|
240
|
19
|
Galvanizli
saçlar
|
-
|
-
|
-
|
40
|
-
|
-
|
Teneke
|
-
|
35
|
-
|
68
|
194
|
17
|
Şerit
ve çemberler
|
-
|
-
|
-
|
15
|
-
|
-
|
Dikişli
çelik boru ve aksamı
|
21,1
|
60
|
25
|
111
|
185
|
13
|
Çekme
çelik boru ve aksamı
|
-
|
-
|
-
|
22
|
-
|
-
|
Makina
yapı ve takım çelikleri
|
27,0
|
40
|
10
|
80
|
200
|
15
|
Dökme
boru ve aksamı
|
22,0
|
28
|
5
|
35
|
127
|
5
|
Pik
döküm parçaları
|
50,0
|
115
|
18
|
205
|
179
|
12
|
Çelik
döküm parçaları
|
-
|
14
|
-
|
35
|
259
|
21
|
Temper,
sfero v. b. döküm parçaları
|
-
|
2
|
-
|
10
|
500
|
38
|
Diğerleri
|
1,2
|
2
|
11
|
4
|
166
|
11
|
Toplam
|
414,7
|
933
|
18
|
1.618
|
174
|
12
|
TABLO : 283 . Üretim Hedefleri (Bin
ton)
1962
|
1967
|
I. Plan yıllık % artış
|
1972
|
Endeks 1972 1967=100
|
II. Plan yıllık % artış
|
|
Mal Grupları
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
(4)
|
(5)
|
(6)
|
Toplam
yüksek fırın ürünü
|
221,0
|
950
|
34
|
1450
|
180
|
13
|
Her çeşit pik
|
70,6
|
160
|
18
|
170
|
106
|
2
|
Çelikhaneye
verilen sıvı maden
|
151,4
|
790
|
41
|
1280
|
162
|
10
|
Külçe
- çelik, ingot
|
278,7
|
980
|
29
|
1650
|
168
|
11
|
Kütük
|
194,6
|
420
|
17
|
600
|
143
|
8
|
Plâtina
|
20,0
|
55
|
22
|
55
|
100
|
0
|
Filmaşin
|
25,0
|
66
|
21
|
155
|
175
|
12
|
Çelik
bandı
|
-
|
75
|
-
|
150
|
200
|
15
|
TABLO : 284 . Üretim hedefleri (Milyon TL, 1965 fiyatları ile )
1962
|
1967
|
I. Plan yıllık %
artış
|
1972
|
Endeks 1972 1967=100
|
II. Plan yıllık % artış
|
|
Mal Grupları
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
(4)
|
(5)
|
(6)
|
Demir
çelik mamulleri toplam değeri
|
960
|
1980
|
16
|
3750
|
189
|
14
|
Sektör
içi ara mal (Yan mamul) satışları değeri
|
140
|
440
|
26
|
750
|
170
|
11
|
Sektörün
toplam üretimi değeri
|
1100
|
2420
|
17
|
4500
|
185
|
13
|
TABLO : 285 . İthalât tahminleri (Bin ton)
1962
|
1967
|
I. Plan yıllık %
artış
|
1972
|
Endeks 1972 1967=100
|
II. Plan yıllık % artış
|
|
Mal Grupları
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
(4)
|
(5)
|
(6)
|
Yuvarlaklar
|
2,5
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Ağır
profiller
|
-
|
24
|
15
|
35
|
-
|
-
|
Hafif
profiller
|
10,5
|
-
|
-
|
60
|
-
|
-
|
Demiryolu
malzemesi
|
1,1
|
23
|
182
|
60
|
214
|
16
|
Teller
|
0,7
|
2
|
17
|
-
|
-
|
-
|
Levhalar
|
-
|
3
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Sıcak
çekilmiş saçlar
|
0,1
|
28
|
||||
Soğuk
çekilmiş saçlar
|
40,6
|
2
|
-
|
49
|
-
|
-
|
Galvanizli
saçlar
|
21,3
|
28
|
6
|
22
|
78
|
-
|
Teneke
|
25,6
|
7
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Şerit
ve çemberler
|
11,8
|
17
|
7
|
11
|
64
|
-
|
Dikişli
çelik boru ve aksamı
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Çekme
çelik boru ve aksamı
|
30,4
|
25
|
-
|
10
|
40
|
-
|
Makine
yapı ve takım çeliği
|
7,9
|
19
|
16
|
28
|
153
|
9
|
Dökme
boru ve aksamı
|
0,6
|
11
|
155
|
34
|
305
|
25
|
Pik
döküm parçaları
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Çelik
döküm parçaları
|
-
|
-
|
-
|
3
|
-
|
-
|
Temper.
sfero, v.b. döküm parçaları
|
-
|
-
|
-
|
2
|
-
|
-
|
Diğerleri
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Toplam
|
153,1
|
161
|
1
|
344
|
210
|
17
|
TABLO : 286 . İthalât tahminleri (Bin ton)
1962
|
1967
|
I. Plan yıllık %
artış
|
1972
|
Endeks 1972 1967=100
|
II. Plan yıllık % artış
|
|
Mal Grupları
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
(4)
|
(5)
|
(6)
|
Toplam
yüksek fırın ürünü
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
Her çeşit pik
|
8,9
|
-
|
-
|
160
|
-
|
-
|
Çelikhaneye
verilen sıvı maden
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Külçe
- çelik, ingot
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Kütük
|
7,3
|
100
|
68
|
400
|
400
|
32
|
Platina
|
1,0
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Filmaşin
|
18,2
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
Çelik
band
|
23,1
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
TABLO : 287 .İthalât Tahminleri (Milyon TL J
1962
|
1967
|
I. Plan yıllık %
artış
|
1972
|
Endeks 1972 1967=100
|
II. Plan yıllık % artış
|
|
Mal Grupları
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
(4)
|
(5)
|
(6)
|
Yarı
mamuller toplamı
|
123,3
|
107,0
|
-3
|
430,0
|
402
|
33
|
Mamuller
toplamı
|
325,3
|
293,0
|
-3
|
640,0
|
184
|
13
|
Genel toplam
|
448,6
|
400,0
|
-3
|
1.070,0
|
242
|
19
|
İkinci
Plan döneminde de, yapılması zorunlu olan ithalâtın
toplam değeri yaklaşık olarak yeni bir entegre demir - çelik tesisi yatırımlarına eşittir.
Bu da, yurt içi üretim imkânlarını artırma çalışmalarının
hayati önemini göstermektedir.
c.YATIRIMLAR :
İkinci
Plan döneminde demir - çelik sektöründe kamu ve özel sektör tarafından yapılacağı tahmin
edilen yatırımlar 1965 yılı fiyatlarıyla
Tablo 288 de gösterilmiştir. Bu yatırımların yaklaşık
olarak yüzde 55 inin makina ve teçhizat olacağı tahmin
edilmektedir. 1963 - 1972 döneminde bu sektörde en önemli iki yatırım :
Üçüncü Entegre Demir - Çelik Tesislerinin kuruluşu ile Ereğli
Demir - Çelik Fabrikalarının genişletilmesi
olacaktır.
TABLO : 288 . Yatırım Tahminleri (Milyon T. L.) 1965 fiyatları ile
Toplam yatırımlar
|
|
1963 - 1967
dönemi
|
2.752,1
|
1968 - 1972
dönemi
|
4.200,0
|
TABLO : 289 . Dış Ticaret Dengesi (Milyon TL,) (1965 fiyatlarıyla)
1967
|
1972
|
Endeks 1972 1967=100
|
II. Plan yıllık % artış
|
|
(1)
|
(2)
|
(3)
|
(4)
|
|
İhracat
(FOB)
|
-
|
-
|
-
|
-
|
İthalât
(CİF)
|
400
|
970
|
242
|
19
|
Fark
|
-400
|
-970
|
-242
|
-19
|
1972 yılı içinde
işletmeye alınacağı tahmin edilen Üçüncü Demir -Çelik Tesislerinde pik,
kütük, demiryolu malzemesi, ağır ve hafif profiller üretilecektir. Tesislerin
kuruluş amacı, piyasanın
ihtiyacı olan pik ve kütüğü bol miktarlarda üretmek, aynı zamanda
büyük yatırımları gerektiren ray ve ağır
profiller talebini karşılamaktır.
Tesislerin 1972 yılı sonunda işletmeye
alınacağı tahmin edilmektedir.
Mart 1965 te
işletmeye alınmış olan Ereğli -
Demir ve Çelik Fabrikalarının kuruluşunda,
aynı zamanda genişleme imkânları da
gözetilerek geniş alt yapı yatırımları yapılmıştır. İkinci
Plan döneminde yassı hadde mamullerine talep çok hızlı gelişecektir.
Bu talebin geniş ölçüde ve ayrıca kütük ve pik talebinin kısmen
Ereğli Demir – Çelik Fabrikalarında yapılacak
ek yatırımlarla ve teknolojik tedbirlerle karşılanacağı tahmin edilmektedir.
d.DIŞ TiCARET DENGESİ :
Demir-Çelik Sanayiinin dış ticaret
dengesi Tablo 289 da görülmektedir.
3.TEDBİRLER :
a. Türkiye Demir - Çelik
Sanayii kuruluşları arasında gerekli koordinasyonun sağlanması, yurt
içi sanayiinin gelişmesiyle ilgili teknik ve ekonomik araştırmaların yapılabilmesi,
demir - çelik istatistik bilgilerinin toplanması,
standart ve yayın gibi faaliyetin yürütülmesi için kamu ve özel sektörün katılmasıyla bir
«Demir - Çelik Birliği» kurulacaktır.
b. Sektörün mamul ve yarı mamul
maliyetlerinin dünya maliyetleri seviyesine indirilmesi için gerekli tedbirler
araştırılacaktır.
c. Makina ve teçhizat
sektörlerinin artan makina yapı ve takım çeliği
ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla bu ürünlerin üretimi teşvik
edilecektir.
Yorumlar
Yorum Gönder